بررسی عوامل ظهور و افول انقلاب مشروطه در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد و مربی دانشکده آموزش عالی احرار رشت

چکیده

اگرچه بسیاری، تغییرات بنیادین عصر پهلوی را نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران می­دانند؛ اما یقینا، باید ریشه­ی این تحولات را در دوران قاجار و انقلاب مشروطه جستجو نمود. انقلابی که پس از سالها جامعه­ی خفته ایران را بیدار کرد و همه گروه ها از مردم کوچه و بازار گرفته تا نخبگان اعمّ از روحانیت و روشنفکران را دوشادوش یکدیگر قرار داد و با شـعارهایی چون مجلس، جمهوری و قـانون اساسی برای نخستین بار پایه های حکومت موروثی ایران را به لرزه در آورد؛ مردم را در تعیین سرنوشت خویش سهیم نمود و الگویی برای جریان اعتراضات مردمی سالهای بعد گردید. امّا چرا سرنوشت انقلاب مشروطه با چنین ابعاد گسترده و اقبال همگانی به سرانجامی نافرجام ختم گردید؟ در نوشته حاضر به دو جریان تاثیر گذار یعـنی عوامل بیرونی و عوامل درونی از آغاز تا پایان مشـروطه اشاره می­شود و در پاسخ به علل ناکامی انقلاب مشروطه، مواضع فکری و عملکرد علما و نقش رهبری بیگانگان در دو مقطع زمانی شکل گیری نهضت مشروطیت و پس از آن مورد بررسی قرار می گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey on Causes of Advent and Decline of Constitutional Revolution in Iran

نویسنده [English]

  • Hosein Safari Nejad
ـ اتحادیه، منصوره ( نظام مافی )،(1361)، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت، تهران، گستره.
ـ استمپل، جان. دی،( 1378)، درون انقلاب ایران، (ترجمه منوچهر شجاعی)، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
ـ اکبرزاده، فریدون،(1380 )، نقش رهبری در نهضت مشروطه، ملی نفت و انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ـ انصاری ، مهدی ،(1369)، شیخ فضل الله نوری و مشروطیت ( رویارویی دو اندیشه )، تهران، امیرکبیر.
ـ آجودانی، لطف الله ،(1383)، علما و انقلاب مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران، اختران.
ـ براون، ادوار،( 1376)، انقلاب مشروطیت ایران، ( ترجمه مهری قزوینی)، تهران، کویر.
ـ حایری، عبدالهادی،(1360)، تشیع و مشروطیت در ایران، تهران، امیرکبیر.
ـ رایت، دنیس ،( 1365 )، ایرانیان در میان انگلیسی‌ها، (ترجمه کریم امامی)، تهران، نشر نو.
ـ دنبلی ، عبدالرزاق،( 1383)، مآثر سلطانیه، ( تصحیح غلامحسین زرگری‌نژاد)، تهران، روزنامه ایران.
ـ دولت آبادی، یحیی،(1371) ، حیات یحیی، جلد دوم، تهران، انتشارات عطار و فردوسی.
ـ زهیری، علیرضا،( 1379 )، عصر پهلوی به روایت اسناد، قم، دفتر نشر و پخش معارف.
ـ رواسانی، شاپور،( [بی‌تا] )، دولت و حکومت در ایران در دوره تسلط استعمار سرمایه‌داری، تهران، شمع.
ـ کاظم‌زاده ، فیروز،( 1371)، روس و انگلیس در ایران،( ترجمه منوچهر امیری)، تهران، آموزش انقلاب اسلامی.
ـ کسروی، احمد ،( 1370)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر.
ـ متین، پیمان،(1382)، انقلاب مشروطیت، (ترجمه ای از مقالات دانشنامه ایرانیکا)، تهران، امیرکبیر.
ـ معتضد ، خسرو ،( 1384)، قصه های قاجار، تهران، قطره.
ـ ملک زاده، مهدی،(1363)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، علمی.
ـ ناظم الاسلام کرمانی، محمد،(1375)، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.