نگاهی نو به وزارت در دوره خوارزمشاهیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

شغل وزارت از مهم ترین پست های حساس اداری هر دولتی به شمار می رود. خوارزمشاهیان نیز برای اداره متصرفات وسیع خود مانند سایر حکومت ها از داشتن وزیر مبرا نبودند. وزارت از ارکان اصلی حکومت خوارزمشاهیان به شمار می رفت، که معمولاً سعی می شد، فرد لایقی برای این منصب انتخاب شود، چون تحمل بار گران امور مملکت داری بر دوش وزیر قرار داشت. در این دوره نیز رسیدن به وزارت رابطه تنگاتنگی با لیاقت و شایستگی فردی داشت. از مهم ترین وظایف وزیر در این دوره، می توان به نظارت بر امور مالی اشاره کرد. اما ماهیت حکومت در چگونگی اداره امور دیوانی نقش بسزایی داشت، چنانکه اگر ماهیت حکومت نظامی بود، وزیر نیز باید هزینه های لشکری را بیشتر مورد توجه قرار می داد، با توجه به اینکه خوارزمشاهیان به کشور گشایی  اهمیت زیادی می دادند، بنابراین نیروی نظامی بیشترین نقش را در حکومت داشت. در این دوره وزیر از ارج و قرب والایی برخوردار بود، چنانکه اصطلاحی که برای وزیر به کار می بردند، اصطلاح خواجه جهان بود. در این مقاله سعی شده به  بررسی  چرائی اهمیت وزارت در این دوره، چگونگی انتخاب وزیر، وظایف وزیر، مزایای وزارت و خطراتی که شغل وزارت با آن گریبانگیر بود، پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Look at Ministration in Khwarazmian Dynasty

نویسنده [English]

  • Hadi Bayati
ابن اثیر، 1375، محمد بن عبد الکریم، الکامل فی التاریخ،  بیروت.
اشپولر، برتولد، 1337، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میر آفتاب، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
ابن طقطقی، محمد بن علی ابن طباطبا، 1360، تاریخ الفخری، ترجمه وحید گلپایگانی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
اقبال، عباس، 1376، تاریخ مغول، تهران، نشر نامک.
بارتولد،1373، ترکستان نامه، ترجمه کریم کشاورز، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
بیانی، شیرین، 1353، ایران در برخورد با مغول، تهران، طهوری.
تویسرکانی، قاسم، 1338، نامه های رشیدالدین وطواط، تهران، دانشگاه تهران.
جوینی، بهاءالدین محمد، 1329، تاریخ جهانگشای جوینی، جلددوم، لیدن.
خواندمیر، 1339، تاریخ حبیب السیر فی اخبار بشر، تهران، امیرکبیر.
دبیرسیاقی،محمد، 1346، سلطان جلال الدین خوارزمشاه، تهران، انتشارات ابن سینا.
غزالی، محمد، 1351، نصیحه الملوک، تهران، انجمن آثار ملی ایران.
قفس اوغلی، ابراهیم، 1376، تاریخ دولت خوارزمشاهیان، ترجمه داوود اصفهانیان، تهران، نشر گستره.
گروسه، رنه، 1368، امپراطوری صحرانوردان، ترجمه عبدالحسین مکیده، تهران، انتشارات علمی.
میرخواند، 1317، دستورالوزرا، تهران، اقبال.
میرخواند، 1373، روضه الصفا، تهران، خیام.
مستوفی قزوینی، 1339، حمدالله، تاریخ گزیده، تهران، امیرکبیر.
موید بغدادی، بهاءالدین محمد، 1375، التوسل الی الترسل، شرکت سهامی چاپ.
منشی کرمانی، ناصر الدین، 1364، نسائم الاسحار من لطائم الاخبار، تهران، اطلاعات.
نسوی، شهاب الدین محمد، 1344، سیرت جلال الدین منکبرنی، تهران، نشر کتاب.
نظام الملک، حسن بن علی بن اسحاق طوسی، 1369، سیاست نامه، تهران، اساطیر.
نسوی، شهاب الدین محمد، 1370، نفثه المصدور، تهران، نشر ویراستار. نصیر الدین طوسی، ابوجعفر، 1334، اخلاق ناصری، تهران، دانشگاه تهران.