سیاست مذهبی شاهان عصر صفوی نسبت به مسیحیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با ظهور سلسله صفوی در ایران، تغییرات سیاسی، اجتماعی و مذهبی فراوانی به وجود آمد. به رسمیت شناخته شدن مذهب تشیع اثنی عشری به عنوان مذهب اصلی و مورد حمایت در ایران، روابط و مناسبات حکومت صفوی با گروه های مذهبی غیر مسلمان از جمله مسیحیان را نیز تحت تاثیر قرار داد. مسیحیان که در این زمان شامل ارامنه، گرجیان و مبلغان مذهبی می شدند نیز وارد گونه ی خاصی از تعامل با حکومت و شرایط جدید شدند. در این میان مواضع و سیاست های مذهبی شاهان عصر صفوی نسبت به اقلیت مسیحی در ایران این عصر حائز اهمیت است. هر چند این موضوع در پژوهش های موجود به صورت فشرده و غالبا توصیفی مطرح شده ولی هدف از این نوشتار این است که به طریق توصیفی و تحلیلی، با بهره مندی از روش تحقیق تاریخی و استفاده از منابع دست اول و پژوهش ها ی روشمند این مساله را مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religious Policy of Safavid Kings toward Christians

نویسندگان [English]

  • Hadi Vakili 1
  • Zeynab Hosseini Mehrab 2
اصفهانی، محمد معصوم، (1368)خلاصه السیر، علمی، تهران.
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان، (1364) تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، دنیای کتاب، تهران.
اعرابی هاشمی، شکوه السادات، 1379، تاریخ آراکل فصل مشترک تاریخ ایران و ارمنستان، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، آبان و آذر.
اولئاریوس،آدام،(1369) سفرنامه اصفهان خونین شاه صفی،ترجمه ی حسین کردبچه،2جلد،نشر برای همه،بی جا.
باستانی پاریزی،محمد ابراهیم، (1378)سیاست و اقتصاد عصر صفوی، صفی علیشاه، تهران.
بیات،عزیزالله،(1374) شناسایی منابع و ماخذ تاریخ ایران از آغاز صفویه تا مشروطیت، دو جلد، امیر کبیر، تهران.
پارسادوست،منوچهر،(1375) شاه اسماعیل اول با اثرهای دیرپای در ایران و ایرانی،سهامی انتشار،تهران.
پژوهش از دانشگاه کمبریج،(1380)تاریخ ایران دوره ی صفویه،ترجمه ی یعقوب آژند،جامی، تهران.
تاج بخش،احمد،(1373) تاریخ صفویه،نوید،شیراز.
تاورنیه،ژان باتیست،(1369)سفرنامه،ترجمه ی ابوتراب نوری،تصحیح حمید شیرانی، کتابخانه سنایی.
ترکمان منشی،اسکندر بیک منشی،(1377)تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی،سه جلد، دنیای کتاب،تهران.
تکتاندرفن دریابل، ژرژ،(1351)گزارش سفارتی به دربار شاه عباس اول، ترجمه ی محمد تفضیلی، بنیاد فرهنگ ایران.
ثواقب، جهانبخش،(1380)تاریخنگاری عصر صفویه و شناخت منابع و ماخذ، نوید، شیراز.
جعفریان، رسول، (1379)صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، دو جلد،پژوهشکده حوزه و دانشگاه قم. حائری،عبدالهادی،(1367)نخستین رویاروییهای  ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب، امیر کبیر، تهران.
حسینی استرآبادی،میر حسن بن مرتضی، (1364) تاریخ سلطانی، با کوشش احسان اشراقی،علمی، تهران.
خواندمیر، (1370)تاریخ شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی، تصحیح محمد علی جراحی، گستره تهران. دلاواله، پیترو،(1370) سفرنامه،ترجمه ی شجاع الدین شفا، علمی و فرهنگی، تهران.
دلند، آندره دولیه، (بی تا ) زیبائیهای ایران، ترجمه ی محسن صبا، انجمن دوستداران کتاب، تهران.
درهوهانیان، هاروتون، (1379) تاریخ جلفای اصفهان، ترجمه ی میناسیان، زنده رود، اصفهان.
دوسرسو، (1364)سقوط شاه سلطان حسین، ترجمه ی ولی الله شادان، کتاب سرا، تهران.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه.
رائین، اسماعیل، (1356)ایرانیان ارمنی،امیر کبیر، تهران.
راوندی، مرتضی، (1357) تاریخ اجتماعی ایران، امیر کبیر، تهران.
رودی،ماته، (1377) ثبات و بی ثباتی دستگاه دیوانی ایران در اواخر قرن هفدهم و یازدهم هجری، ترجمه ی محمد نظری هاشمی، فصل نامه پژوهش های تاریخی، دوره جدید، شماره 1-2،پائیز.  
روملو، حسن بیگ، (1357)احسن التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی،بابک، تهران.
سانسون، (1346) سفرنامه، ترجمه ی  تقی فضلی، تهران.
سرکیسیان، گاره گین، (1351)ارامنه و ایران، ترجمه ی هراند فوکسیان، ارمغان، دوره ی چهل و یکم، شماره ی یک.
سیوری، راجر، (1379)ایران عصر صفوی، ترجمه ی کامبیز عزیزی،مرکز،تهران.
شاردن، (1372) سفرنامه، ترجمه ی اقبال یغمایی، توس، تهران.
شیبانی، نظام الدین، (1370) تشکیل شاهنشاهی صفویه، دانشگاه تهران، تهران.
طاهری،ابوالقاسم، (1354)تاریخ سیاسی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس، بی نا، تهران.
غفاری قزوینی، احمد، (1343) تاریخ جهان آرا، کتابفروشی حافظ، تهران.
فاضل، احمد، (1376) شاه عباس دوم و زمان او،ضریح، تهران.
فلسفی، نصرالله، (1375) زندگانی شاه عباس اول، علمی، تهران.
فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا،(1363)سفرنامه، ترجمه ی غلامرضا سمیعی، نو، تهران.
قائم مقامی،جهانگیر، (1348) یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی، ارتش، بی جا.
قزوینی، وحید، (1329) عباسنامه، تصحیح ابراهیم دهگان، کتابفروشی داودی، اراک.
قمی، قاضی احمد، (1359)خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، دانشگاه تهران، تهران.
کرزن، جرج،(1373) ایران و قضیه ایران، ترجمه ی غلامعلی وحید مازندرانی، علمی و فرهنگی، تهران.
کمپفر،انگلبرت، (1360) سفرنامه، ترجمه ی کیکاووس جهانداری، خوارزمی، تهران.
کروسینسکی، (1363) سفرنامه، ترجمه ی عبدالرزاق دنبلی، تصحیح مریم میر احمدی، توس، تهران.
گیلاننتز،سرکیس،(1344) سقوط اصفهان، ترجمه ی محمد مهریار، کتاب فروشی شهریار اصفهان.
لکهارت، لارنس،انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، ترجمه ی مصطفی قلی عماد
لوفت، پاول، (1380) ایران در عهد شاه عباس دوم، ترجمه ی کیکاووس جهانداری،وزرات خارجه، تهران.
مرعشی صفوی، میرزا محمد خلیل، مجمع التواریخ، تصحیح عباس اقبال، کتابخانه سنایی و طهوری، تهران.
مستوفی، محمد محسن، (1375) زبده التواریخ، موقوفات محمود افشار، تهران.
نوایی، عبدالحسین، (1368) شاه طهماسب صفوی(مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشت های تفصیلی)، ارغوان، تهران.
والسر، سیبلا شوستر،(1364) ایران صفوی از دیدگاه سفرنامه های اروپائیان، ترجمه ی غلامرضا ورهرام، امیرکبیر، تهران.
یزدی، ملاجلال منجم،(1366) تاریخ عباسی، به کوشش سیف الله وحید نیا، وحید، بی جا.
هنوی، جونس، (1367) هجوم افغان و زوال دولت صفوی، ترجمه ی اسماعیل دولتشاهی یزدان، تهران.
هوویان، آندرانیک، (1380) ارمنیان ایران، هرمس، تهران.
Rophael du mans , Estate de la perse en 1660.