بحران آذربایجان و دیپلماسی دولت حکیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم تهران)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی (تربیت معلم تهران)

چکیده

بعد از شهریور 1320 و اشغال ایران از سوی نیروهای متفقین مشکلات زیادی به لحاظ سیاسی و اقتصادی در کشور ایجاد شد و انتظار می رفت با توجه به اعلامیه مشترک کنفرانس تهران، دول متفق نیروهای خود را حداکثر پس از ششماه از پایان جنگ خارج سازند. با وجود آنکه آلمان در  17 اردیبهشت ماه 1324 تسلیم شد و جنگ در اروپا به پایان رسید ولی متفقین زمان پایان جنگ را تسلیم ژاپن در روز 11 شهریور 1324 قرار دادند. هنوز یک روز از پایان جنگ جهانی نگذشته بود که فرقه دمکرات در 12 شهریور تشکیل شد و اعلام خودمختاری کرد. فرقه دمکرات از سوی دولت شوروی مورد حمایت سیاسی و نظامی بود و در واقع مساله آذربایجان در فضای جنگ سرد قرار گرفت. به همین دلیل حل مساله آذربایجان احتیاج به یک دیپلماسی فعال و حساب شده داشت. درباره ی بحران آذربایجان پژوهشهای شایانی صورت گرفته است و بیشتر این پژوهش ها با تاکید بر دوره ی دولت قوام بوده اما این نوشته در پی آن است، بحران آذربایجان در دوره ی دولت حکیمی را مورد بررسی قرار دهد که این دولت در رفع بحران آذربایجان چه اقداماتی را انجام داد و چه موانعی را پیش رو داشت و اقدامات دولت حکیمی با توجه به فضای سیاست داخلی و خارجی چه نتایجی را در پی داشت. انجام این تحقیق نشان می دهد که بحران آذربایجان در فرآیند آزمون های سیاسی متفاوت قرار گرفت که بخشی از این فرآیند در دوره ی دولت حکیمی انجام شد و وی موفقیت­هایی در این زمینه داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Azerbaijan Crisis and Diplomacy of Hakimi Government

نویسندگان [English]

  • Foad PourArian 1
  • Hosein Rahbarian 2
1
2
آبراهامیان،یرواند.(1377) ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی تهران: نشر نی.
آرامش، احمد.(1369) خاطرات احمد آرامش، به کوشش غلامحسین میرزا صالح، چاپ اول ، تهران: انتشارات جی شیر
بیانی، خانبابا، (1375) غائله آذربایجان، چاپ اول، تهران: انتشارات زریاب
خامه ای، انور. (1363) فرصت بزرگ از دست رفته، چاپ دوم،تهران: انتشارات هفته.
بولارد، اسکراین، (1382) شتر ها باید بروند، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: نشر نو.
تبرائیان، صفاالدین.(1371) ایران در اشغال متفقین، مجموعه اسناد و مدارک 1318 -1324، چاپ اول،  تهران: چاپ رسا.
تقی زاده، سید حسن، (1368)، زندگی طوفانی، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات علمی.
حسنلی، جمیل، (1383) فراز و فرود فرقه آذربایجان به روایت اسناد محرمانه آرشیو های اتحاد جماهیر شوروی، چاپ اول، تهران: ترجمه منصور همامی، نشر نی.
درخشانی،علی اکبر، (1384) 21آذر 1324 تشکیل فرقه دمکرات، خاطرات علی اکبر درخشانی،تهران: تحقیق، تدوین، ویراسته شاهرخ فرزاد، تهران، انتشارات شیرین
زهتاب فرد، رحیم، (1373)خاطرات در خطرات. تهران، موسسه انتشاراتی ویراستار.
سپهر، احمد علی.(1374) خاطرات سیاسی مورخ الدوله سپهر. به کوشش احمد سمیعی، چاپ اول، تهران: نشر نامک.
عظیمی، فخرالدین،(1374) بحران دمکراسی در ایران. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، بیژن نوذری، چاپ دوم، تهران: نشر البرز.
گروه جامی، (1362)گذشته چراغ راه آینده است. چاپ اول: تهران، انتشارات نیلوفر.
ناتالیایگوروا، (1383)،  بحران آذربایجان از دیدگاه اسناد نویافته شوروی. اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال 1383، شماره 207،208.
 روزنامه ها :
روزنامه اطلاعات، سال 1324
روزنامه خاور، سال 1324
روزنامه صورت مذاکرات مجلس چهاردهم.  
روزنامه ندای آزادی، سال 1324
اسناد منتشر نشده :
اسناد وزارت خارجه: سال 1324، کارتن 12، پرونده 5. 3،4
مرکز اسناد ملی: شماره بازیابی 3732/293