نگاهی جامعه‌شناسی و روان‌شناسی به فرقه کیسانیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف علوم پزشکی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد شیعه شناسی گرایش جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

فرقه کیسانیه اولین فرقه انشعابی بود که شش سال پس از شهادت امام حسین(ع) از شیعه راستین به وجود آمد. پیروان این فرقه به مهدویت و امامت محمد بن حنفیه به عنوان امام چهارم قائل بودند، و معتقد به اینکه وی نمرده بلکه در کوه رضوی پنهان است و روزی ظهور خواهد کرد. مختار با مشروعیتی که از جانب محمد بن حنفیه کسب کرده بود توانست قاتلان امام حسین(ع) را قصاص کند. محمد بن حنفیه دارای یک شخصیت کاریزماتیک بود و به عنوان یک نخبه(برگزیده) محسوب می شد. برخی افراد که عمدتاً می توان آنها را جز عوام طبقه بندی کرد و از منظر روانشناسی نقش توده منفعل را ایفا می کردند به محمد بن حنفیه پیوستند. بررسی خاستگاه کیسانیه و علل پیدایش آن مسأله این نوشتار است. در این مقاله از روش کتابخانه ای و تحلیل تاریخی بهره جسته ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological and Psychological Look at Kaysanite Sect

نویسندگان [English]

  • Ali Gholami Dehaghi 1
  • Leila Shaban 2
1
2
اشعری قمی، سعدبن عبدالله ابی خلف، (1381) تاریخ عقاید و مذاهب شیعه(المقالات و الفرق)، تصحیح متن عربی و تعلیقات محمدجواد مشکور، ترجمه یوسف فضایی،تهران: آشیانه کتاب.
آقانوری، علی، (1385) خاستگاه تشیع، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بغدادی، ابومنصورعبدالقاهر، (1358) تاریخ مذاهب اسلام: ترجمه الفرق بین الفرق، ترجمه محمدجواد مشکور، تهران: اشراقی.
خسروشاهی، سیدرضا،(1341) علل ظهور فرق و مذاهب اسلامی، انتشارات: نقش جهان.
راش، مایکل، (1387) جامعه و سیاست: مقدمه ای بر جامعه شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: سمت.
رضوی اردکانی، سیدابوالفضل،(1367) ماهیت قیام مختار، تهران: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ریتزر، جورج، (1374) نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.
زین عاملی، محمدحسین، (1370) شیعه در تاریخ، ترجمه محمدرضا عطائی، مشهد: آستان قدس رضوی.
سورین، تانکارد، (1388) نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شهرستانی، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم، (1335) الملل و النحل، ترجمه افضل الدین صدر ترکه اصفهانی، به تصحیح: سید محمدرضا جلالی نائینی، انتشارات: تابان.
صابری، حسین،(1390) تاریخ فرق اسلامی2، تهران: سمت.
طاهری، ابوالقاسم، (1380) اصول علم سیاست، تهران: دانشگاه پیام نور.
طبری، محمدبن جریر، (1371) تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
طوسی، محمد بن حسن، (1390) الغیبة، ترجمه مجتبی عزیزی، قم: مسجد مقدس جمکران.
 
فیاض، عبدالله، (1382) تاریخ امامیه، ترجمه جواد خاتمی، سبزوار: ابن یمین.
کوئن، بروس، (1390) مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی- رضا فاضل، تهران: سمت.
گی روشه، (1368) تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی، (1385) جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
لوبون، گوستاو، (1371) روانشناسی توده ها، ترجمه کیومرث خواجوی ها، تهران، روشنگران.
مدرسی، محمدتقی، (1369) امامان شیعه و جنبشهای مکتبی، ترجمه حمیدرضا آژیر، مشهد: آستان قدس رضوی.
مشکور، محمدجواد، (بی تا) تاریخ شیعه و فرقه های اسلام تا قرن چهارم، تهران: اشراقی.
مک کوایل، دنیس و سون ویندال، (1388) مدل ارتباطات جمعی، ترجمه گودرز میرانی، تهران: دفتر پژوهش های رادیو.
ملک، حسن، (1386) جامعه شناسی قشرها و نابرابریهای اجتماعی،تهران: دانشگاه پیام نور.
نوبختی، ابومحمد حسن بن موسی، (1353) فرق الشیعه، ترجمه محمدجواد مشکور، انتشارات: بنیاد و فرهنگ ایران.
الهامی، داوود. "سیر تشیع در ایران"، مجله فلسفه،کلام و عرفان، شماره10، بهمن،1369