رویکرد یعقوب لیث صفاری نسبت به تشیع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه پیام نور مرکز شاهین دژ

چکیده

رویکرد یعقوب لیث صفاری نسبت به تشیع و شیعیان در بسیاری از منابع با ابهام مواجه است. مطابق برخی از روایات، یعقوب تمایل و تعلق خاطری نسبت به تشیع داشته و بر اساس بعضی دیگر از روایات، او مواضعی ضد شیعی اتخاذ کرده است. پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش بررسی تاریخی، ضمن بررسی گزارش‌های حاکی از تمایل و یا تقابل یعقوب لیث با تشیع و شیعیان و همچنین ماهیت سیاسی و مذهبی حکومت او، رویکرد کلی یعقوب لیث را نسبت به تشیع و شیعیان بررسی نماید. بررسی ماهیت سیاسی و مذهبی حکومت یعقوب لیث نشان می‌دهد او با توجه به مصالح سیاسی حکومت خویش از طرفداران هرکدام از مذاهب تشیع و تسنن سود می‌جسته و اختلافات مذهبی بین تشیع و تسنن، تأثیر چندانی در جهت گیری‌ها و عملکردهای او نداشته است. می‌توان گفت رویکرد یعقوب لیث در مواجه با تشیع و شیعیان نیز از این اصل کلی متأثر بوده است. بنابراین نمی توان یعقوب لیث را حاکمی متمایل به شیعه و یا ضد آن تلقی نمود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ya'qūb-i Layth-i Saffārī's Approach toward Shia

نویسنده [English]

  • Masoud Shahmoradi
ـ ابن اثیر،علی بن محمد، الکامل فی التاریخ ،ترجمه عباس خلیلى، ابو القاسم حالت، تهران: مؤسسۀ مطبوعات علمى، 1371.
ـ ابن اسفندیار، محمدبن حسن، تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: پدیده خاور، 1366.
ـ ابن خلکان، شمس الدین احمد، وفیات الاعیان و انباء ابناء‌الزمان، تصحیح محمد محی‌الدین عبدالحمید، قاهره،1948ـ1949م.
ـ ابن غیاث الدین محمد سیستانى،شاه حسین، احیاء الملوک،تاریخ سیستان تا عصر صفوى‏، تصحیح منوچهر ستوده، تهران‏: انتشارات علمى و فرهنگى، 1383.
‏ـ باسورث، ادموند کلیفورد، سلسله‏هاى اسلامى جدید راهنماى گاه‌شمارى و تبارشناسى، ترجمۀ فریدون بدره‌اى‏، تهران: مرکز بازشناسى اسلام و ایران، 1381.
ـ بغدادی، ابومنصور عبدالقاهر،  الفرق بین الفرق، قاهره: بی نا، 1948م.
ـ مؤلف ناشناخته‏، تصحیح ملک الشعراء بهار، تهران: پدیدۀ خاور، 1366.
ـ جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران: علم، 1388.
ـ زرین‌کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران: امیرکبیر، 1389.
ـ سرفراز، علی‌اکبر و آورزمانی، فریدون، سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه، تهران: سمت، 1389.
ـ شوشتری، قاضی نورالله، مجالس المومنین، تهران: انتشارات اسلامیه، 1365.
ـ طبرى، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمۀ ابو القاسم پاینده‏، تهران‏: اساطیر، 1375.
ـ گردیزى‏، ابى سعید عبد الحى بن الضحاک بن محمود، زین الاخبار، تصحیح عبدالحى حبیبى، تهران: دنیاى کتاب، 1363.
ـ مرعشی، سید ظهیرالدین، تاریخ طبرستان، رویان و مازندران، به اهتمام برنهارد داره، مقدمۀ یعقوب آژند، چاپ دیبا، 1363.
ـ مستوفى، حمد الله، تاریخ گزیده‏، تصحیح عبد الحسین نوایى، تهران‏: امیر کبیر،1364.
ـ مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی، 1374.
ـ میرخواند، میر محمد بن سید برهان‌الدین خواند شاه، تاریخ روضه الصفا، تهران: انتشارات مرکزی ـ خیام ـ پیروز، 1339.
ـ نظام الملک، حسن بن علی، سیاست‌نامه(سیر الملوک)، تصحیح هیوبرت دارک‏، تهران‏: انتشارات علمى و فرهنگى، 1378‏.