جاهلیت: مفهومی مجهول با مصداق زمانی نامشخص

نوع مقاله : ترجمه

نویسندگان

1 دانشگاه لیدن

2 دانشگاه تهران

چکیده

«جاهلیت» تداعی‌گر تصویر واضحی از بت‌پرستی، نزاع‌های قبیله‌ای و خشونت است که معمولاً به عنوان کنایه‌ای از بازنمایی عرب قبل اسلام به‌عنوان جامعه‌ای بی‌نظم و وحشی (بربر) است. اگرچه مشابه با همین تصور، پیچیدگی‌های بسیاری از تصویرسازی این دوران در ادبیات کلاسیک عرب نیز وجود دارد؛ از این رو در مقالۀ حاضر تلاش می‌شود که خوانشی دقیق‌تر از روایت‌هایی از «جاهلیت» صورت گیرد. بررسی تغییراتِ معنایی این واژه در کتاب‌های لغت و تفاسیر قرآن بین قرن‌های سوم تا هفتم هجری نشان می‌دهد که تنها بعد از قرن چهارم ق./ دهم م. بود که واژۀ «جاهلیت» تقریباً مترادف با دوران پیش از اسلام شد. همچنین این مقاله تلاش می‌کند تا از طریق نوشته‌های عربی قرن سوم هجری به بررسی این موضوع بپردازد که چرا و چگونه برخی گفتمان‌ها خاطرات نسبتاً مثبتی از دوران پیش از اسلام را بیان می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Al-Jāhiliyya: Uncertain Times of Uncertain Meanings

نویسندگان [English]

  • Peter Webb 1
  • Mohammad Taqavi 2
1 Leiden university
2 University of Tehran
چکیده [English]

 “Al-Jāhiliyya” evokes vivid images of idol worship, tribalist antagonisms, and violence commonly assumed to be emblematic of the Muslim representation of pre-Islamic Arabia as a “barbaric” anarchical society. Such associations, however, overlook manifold complexities of the era’s portrayal in classical Arabic literature, and this paper calls for a more nuanced reading of classical narratives of al-Jāhiliyya. Exploration of the word’s semantic shifts evidenced in Arabic lexicography and Qurʾānic exegesis between the third/ninth and seventh/ thirteenth centuries reveals that only after the fourth/tenth century did the now common Jāhiliyya stereotypes become virtually synonymous with pre-Islam. Via a survey of third/ninth century Arabic writings, this paper also explores how and why certain discourses articulated rather positive memories of pre-Islamic times.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pre-Islam
  • Arab history
  • Jāhiliyya
  • Arabic lexicography
  • Qurʾān exegesis