آداب دیپلماتیک و تعریف آن از آغاز قاجار تا پایان دوره ناصری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران

چکیده

موضوع پژوهش حاضر بررسی آداب دیپلماتیک از حیث تعریف و معنای آن در دوران قاجاریه از آغاز تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه است. آداب دیپلماتیک از ملزومات مناسبات خارجی به شمار می‌آید؛ به گونه ای که میزان احترام و شأن نمایندگان خارجی با آن قابل تمیز است. آداب در ابتدای شکل‌گیری قاجاریه برخاسته و برآیند جامعة سنتی ایرانی است. با تشکیل وزارت خارجه و نهادینه شدن آن در دورة ناصری، آداب دیپلماتیک نیز منسجم شد. پژوهش حاضر با در نظر داشتن این روند، سعی دارد تعریفی روشن از آداب دیپلماتیک به مثابة مسئلة این تحقیق ارائه دهد و مصداق‌های عینی آن را در پیوند با موضوع پژوهش بکاود. در این راستا از منابع دسته اول اعم از نسخ خطی و مراجع مکتوب تاریخی و سفرنامه‌ای استفاده شده است. نتیجه به دست آمده نشان می‌دهد، آداب دیپلماتیک، چه قبل و چه بعد از شکل‌گیری وزارت خارجه، با کارکرد و مفهوم مهمان‌نوازی و احترام به طرف مقابل صورت می‌گرفت. این مسئله بعد از انعقاد معاهده‌نامه‌ها و انسجام وزارت خارجه در دورة ناصری روشمند و منظم شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Diplomatic Customs and It's Definition from Early Qajar Period Until the end of Nasseri Era

نویسندگان [English]

  • Sabah Khosravi Zadeh 1
  • Sabah Ghanbari 2
1
2
امانت، عباس، قبله عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران (1247 - 1313 ق.)، ترجمة حسن کامشاد، تهران، نشر کارنامه، چاپ اول، 1383.
بیانی، خانبابا، سیاست ناپلئون در ایران در زمان فتحعلیشاه، تهران، شرکت چاپ کتاب، بی‌تا.
تهران، کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، کتابچه تشریفات وزارت خارجه، نسخه خطی شماره 733.
تهران، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، صورت عهدنامه ها و قراردادها، نسخه خطی شماره 1569.
خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله، تاریخ ذوالقرنین، تصحیح و تحقیق ناصر افشارفر، تهران، سازمان چاپ انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380
دروویل، گاسپار، سفر در ایران، ترجمه منوچهر اعتمادمقدم، بی‌جا، انتشارات شباویز، 1364.
دوکوتز بوئه، موریس، مسافرت به ایران دوره فتحعلی شاه قاجار، ترجمه محمود هدایت، بی‌جا، سازمان انتشارات جاویدان، 1365.
سفرنامه جیمز موریه، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران انتشارات توس، 1368.
شهیدزاده، حسین، تشریفات دیپلماتیک در یک قرن پیش، تهران، نشریه وزارت امور خارجه، شماره دوم ، دوره سوم، 1344.
علوی شیرازی، میرزا هادی، سفرنامه میرزا ابوالحسن خان ایلچی به روسیه، مقدمه محمد گلبن، تهران، 1363.
فریزر، جیمز بیلی، سفرنامه فریزر(معروف به سفر زمستانی)، ترجمه منوچهر امیری، تهران، انتشارات توس، 1364.
لسان‌الملک سپهر، میرزا محمدتقی، ناسخ‌التواریخ، به اهتمام و تصحیح جهانگیر قائم مقامی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1337.
ناطق، هما، ایران در راهیابی فرهنگی 1848 - 1834، بی‌جا، انتشارات خاوران، بی‌تا.
نفیسی، سعید، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر، تهران، انتشارات بنیاد، 1344.
واتسن، رابرت گرانت، تاریخ ایران از ابتدای قرن نوزدهم تا سال 1858، ترجمه ع. وحید مازندرانی، تهران، امیرکبیر، 1348. هی تیه، آدریان، یادداشت‌های سیاسی کنت دوگوبینیو، مترجم عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، انتشارات جویا، 1370.