جریان‌های سیاسی-اجتماعی مؤثر در تحول فکری اخوان المسلمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نقش تحولات سیاسی و اجتماعی در برآمدن نهضت اخوان المسلمین، حکایت از وسعت و دامنه تأثیرات عوامل مذکور در تحول فکری این جنبش دارد. مسئله اصلی پژوهش درک مسائل بیرونی در تحوّل فکری اخوان المسلمین است. بدین ترتیب سوال اصلی حول محور این مسئله است که چه عواملی در تحوّل فکری اخوان در طول هشت دهه از فعالیت آن جنبش نقش داشته است؟ فرضیه تحقیق که بر مدار مسئله دور می زند حکایت از آن دارد که عواملی چون ملی گرایی(فرعونیسم)، و پان عربیسم، استعمار و استشراق (شرق شناسی)، علمانیت (سکولاریسم)، اصلاح طلبی و مدرنیسم اسلامی، صهیونیسم و تشکیل دولت اسرائیل در فلسطین، سوسیالیسم و... در تحوّل فکری جنبش مذکور نقش شایانی ایفا نموده است. نتیجه حاصل از پژوهش بیانگر تأثیر عوامل بیرونی در اندیشه اخوان چه به صورت جبهه گیری منفعلانه و یا فعّال و چه به صورت همراهی با آن بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political-Social Streams Effective on Intellectual Evolution of Muslim Brotherhood

نویسنده [English]

  • Abdolvahed Ghaderi
اسکوئی، ناصر،(1346)، جنگ اعراب و اسرائیل،مؤسسه مطبوعاتی علمی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.
آشوری، داریوش،(1385)، دانشنامه سیاسی( فرهنگ اصطلاحات و مکتب های سیاسی)، تهران، انتشارات مروارید، چاپ سیزدهم.
بحرانی، مرتضی، اندیشه سیاسی در جهان اسلام.
بلک، آنتونی،(1385ش)، تاریخ اندیشه سیاسی اسلام، ترجمه محمد حسین وقار، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ اول.
البنّا، حسن،(1366ش)، خاطرات زندگی حسن البنّا، ترجمه ایرج کرمانی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
پی. ام هولت و...(1381)، تاریخ اسلام پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه احمد آرام، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
الحسینی، اسحاق موسی،(1377)، اخوان المسلمین بزرگترین جنبش اسلامی معاصر، ترجمه سید هادی خسروشاهی، تهران، مؤسسه اطلاعات، چاپ دوم.
دکمجیان، هرایر،(1383)، جنبشهای اسلامی معاصر جهان عرب، ترجمه دکتر حمید احمدی، تهران، انتشارات کیهان، چاپ چهارم.
سباعی، مصطفی،(1357)، جامعه توحیدی اسلام و عدالت اجتماعی، ترجمه سید علی محمّد حیدری، انتشارات حکمت.
شقیر، شفیق بن عبدبن عبدالله،(1998م/ 1419ه.ق)، موقف المدرسه العقلیه الحدیثه من الحدیث النّبوی الشّریف، دراسه تطبیقیه علی تفسیر المنار، بیروت، المکتب الاسلامی، الطبعه الاولی.
صاحبی، محمدجواد،(1367ش)، اندیشه اصلاحی در نهضت های اسلامی، تهران، کیهان.
عنایت، حمید،(1350ش)، اسلام و سوسیالیسم در مصر و سه گفتار دیگر، تهران، انتشارات موج.
عنایت، حمید،(1352ش)، شش گفتار درباره دین و جامعه، تهران، انتشارات کتاب موج، چاپ دوم.
عنایت، حمید،(1362ش)، تفکر نوین سیاسی اسلام، ترجمه ابوطالب صارمی، تهران، چاپخانه سپهر، چاپ اول.
عنایت، حمید،(2536)، سیری در اندیشه سیاسی عرب از حمله ناپلئون به مصر تا جنگ جهانی دوم، تهران، شرکت سهامی کتاب های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین، چاپ اول.
غزالی،محمد(1363ش)، محاکمه گلدزیهر صهیونیست، ترجمه صدر بلاغی، تهران، انتشارات حسینیه ارشاد.
قادری، حاتم،(1385ش)، اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، انتشارات سمت، چاپ هفتم.
القرضاوی، الدکتور یوسف،( بی تا)، ثقافه الدّاعیه، نشر ادب.
القرضاوی، الدکتور یوسف،(1987م/ 1408ه.ق)، الإسلام و العلمانیه( وجها لوجه) رد علمی د. فؤاد زکریا و جماعه العلمانیین، القاهره، دار الصحوه للنشر و التوزیع الطبعه الأولی.
قطب، سید،(1349ش)، عدالت اجتماعی در اسلام، ترجمه سید هادی خسرو شاهی و محمّد علی گرامی قمی، قم، نشر علمیه.
کوپل، ژیل،(1375ش)، پیامبر و فرعون، با مقدمه برنارد لوئیس، ترجمه حمید احمدی، تهران، انتشارات کیهان، چاپ دوم.
گیب، همیلتن،(1380ش)، اسلام بررسی تاریخی، ترجمه منوچهر امیری، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم.
لاپیدوس، ایرا ماروین،(1387ش)، تاریخ جوامع اسلامی، ترجمه علی بختیاری زاده، تهران، انتشارات اطلاعات، چاپ دوم.
لیا، برونیار،(1388ش)، جمعیت اخوان المسلمین مصر ظهور یک جنبش توده ای اسلامی(1928 - 1942)، ترجمه عبدالله فرّهی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام.
منسفیلد، پیتر،(1388ش)، تاریخ خاورمیانه، ترجمه عبدالعلی اسپهبدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
میشل، ریچارد،(1387ش)،تاریخ جمعیت اخوان المسلمین از آغاز تا امروز، جلد اول، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ دوم.
ـــــــــــ(1387)،تاریخ جمعیت اخوان المسلمین از آغاز تا امروز، جلد دوم، ترجمه سیدهادی خسروشاهی، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
مقاله
عمویی، حامد،(21/11/1386ش) انقلابی که پیروز شد، جنبشی که ناکام ماند، مردم سالاری، نسخه شماره 1735، Mardomsalari.com.
لوند، پر بیورک،( آوریل 2008م)، جنبش الکفایه و بازگشت چپ به عرصه مبارزات اجتماعی مصر، ترجمه حیدر جهانگیری، WWW.VANSTERPARTIET.COM
یوسفی اشکوری، حسن، اخوان المسلمین، دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد 7، شماره مقاله 3033.
منابع انگلیسی
Hansen, Hendrik And Kainz, peter ;( march 2007 ) Totalitarian movments and political religions;” Radical Islamism and Totalitarian Ideology: a Comparison of Sayyid Qutb’s Islamism with Marxism and National Socialism” , university of Passau.
Iyer Elfenbein, Caleb Heart,( December 2008 ), Differentiating Islam: Colonialism, Sayyid Qutb, and Religious Transformation in Modern Egypt, A Dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Religious Studies, University of California Santa Barbara.
M. Servold, Gary, The Muslim Brotherhood and Islamic Radicalism.