کوهستان تبرستان از برافتادن ساسانیان تا مرگ مازیار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

2 کارشناس ارشد تاریخ عمومی جهان

چکیده

این مقاله با روش تحلیل محتوا و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای تهیه گردیده تا به شناختی مناسب از جغرافیای تاریخی کوهستان تبرستان در دو سده نخست اسلامی دست یابد. با پیدایش اسلام و فتح ایران توسط اعراب فصل نوینی در تاریخ این کشور آغاز شد که یکی از جلوه های چشمگیر آن ظهور نهضت علمی در میان مسلمین بوده است، از نیمه دوم سده سوم هجری، اقبال به شناخت سرزمین های جهان اسلام در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای پیدا نمود و در شکل مسالک و ممالک نویسی خود را نشان داد. نخستین و شاید بتوان گفت معتبرترین کتب جغرافیایی، در سده سوم و چهارم تالیف و سرمشقی جهت آثاری از این دست گردید که در قرنهای بعدی نوشته شد. حتی به نظر می رسد تاریخ نویسی معاصر نیز به نوعی متاثر از آن است. لیکن نگاهی ژرف به تواریخ محلی، ما را با گونه ای متفاوت از اطلاعات، در زمینه جغرافیای تاریخی منطقه تبرستان آشنا می سازدکه بهره گیری از آن می تواند در روشن نمودن نقاط مبهم تاریخ دو سده نخست هجری یاری بخشمان می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tabarestan Mountains: From Downfall of Sassanids to Death of Mazyar

نویسندگان [English]

  • Mostafa Mo'alemi 1
  • Ahmad Mehrban Nejad 2
آملی، اولیاء ا... : تاریخ رویان، تصحیح و تحقیق منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1348.
ابن اثیر، عزالدین علی: الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی، 1371.
ابن حوقل، ابوالقاسم محمد: صورة الارض، جلد2، بیروت، دارصادر، 1938م.
ابن خردادبه، ابوالقاسم عبید ا... بن عبد ا... : المسالک و الممالک، ترجمه سعید خاکرند، تهران، میراث ملل، 1370.
ابن فقیه، احمد بن اسحاق الهمذانی : البلدان ، بیروت، عالم الکتب، 1416ق.
ـــــــــــــــــ : ترجمه مختصر البلدان، ترجمه ح. مسعود، بی جا، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران ، 1349.
استخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمد الفارسی: المسالک و الممالک، ( چاپ لیدن) ، بیروت، دارصادر،  2004 میلادی.
ـــــــــــــــــ : المسالک و الممالک، ( چاپ مصر)، الهیئة العامه لقصور الثقافه، قاهره ، بی تا.
برزگر ، اردشیر : تاریخ تبرستان، پژوهش و تصحیح محمد شکری فومشی، مجموعه 3جلدی، تهران، رسانش، 1388، چاپ دوم.
بغدادی، صفی الدین عبدالمومن بن عبدالحق : مراصد الاطلاع علی اسماء الامکنه و البقاع، دار الجیل، بیروت،1412ق.
بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی : فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران، نشر نقره، 1337.
بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، جلد5، تهران ، البرز 1373، چاپ سوم.
حافظ ابرو، شهاب الدین عبدا... خوافی : جغرافیای حافظ ابرو، تهران، میراث مکتوب، 1375.
حجازی کناری، حسن : پژوهشی در زمینه نامهای باستانی مازندران، تهران، انتشارات روشنگران،1372.
حدود العالم من المشرق الی المغرب، دارالثقافیه للنشر، قاهره، 1423ق.
حموی بغدادی، یاقوت : معجم البلدان/ ع، جلدهای3و4و5، بیروت، دارصادر،1995م، چاپ دوم.
ــــــــــــــــــ : معجم البلدان، ترجمه علینقی منزوی، جلد 1و2، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1383.
جوینی، علاء الدین عطا ملک بن بهاء الدین محمد بن محمد : تاریخ جهانگشا ، تحقیق و تصحیح محمد قزوینی، جلد3، تهران، دنیای کتاب، 1385، چاپ چهارم.
سهراب : عجایب الاقالیم السبعه الی النهایة الامارة، تهران،پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، بی تا.
شریف الادریسی، ابو عبدا... محمد بن محمد بن عبدا... بن ادریس الحموی : نزهة المشتاق فی الاختراق الآفاق،2جلد، بیروت، عالم الکتب، 1409ق.
طبری، محمد بن جریر: تاریخ ، ترجمه ابوالقاسم پاینده، جلدهای 5و 13و 15تهران، اساطیر، 1375، چاپ پنجم.
قدامة بن جعفر: الخراج، ترجمه حسین قره چانلو، تهران، البرز، 1370.
قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود: آثار البلاد و اخبار العباد، بتصحیح میر هاشم محدث، تهران، امیرکبیر، 1373.
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ : تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی، ترجمه عنایت ا... رضا،تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1379.
 
گیلانی، شیخعلی : تاریخ مازندران، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
مرعشی، سید ظهیر الدین بن نصیر الدین: تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، تحقیق و تصحیح محمد حسین تسبیحی، تهران،موسسه مطبوعاتی شرق، 1345.
مینویی، مجتبی : تصحیح نامه تنسر، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1354.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب ابن واضح: تاریخ ، ترجمه ابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی ،1371، چاپ ششم.