تغییرات کارکردی یاسا در دو دوره «مغولان اولیه» و و «ایلخانان»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از پنداشت های رایج درباره یاسا این است که این شبه نظام حقوقی صحراگردان مغول در فرایندهای زمانی مختلف قدرت گیری و تحکیم قدرت آنان کارکردهای یکسانی داشته است. بررسی منابع تاریخی چنین پنداشتی را به چالش می کشد. در این مقاله ضمن نقد چنین پنداشتی نشان داده می شود که  دگرگونی های سیاسی و آنچه که می توان منطق موقعیتی نامید  بر وجه کارکردی یاسا  اثر گذاری فراوان داشته است. از این لحاظ می توان قائل به دو دوره بود: دوره مغولان اولیه که یاسا کارکردهای نظم بخشی و حفظ اقتدار مغولان را بر جوامع زیر سلطه داشت و در دوره ایلخانان که یاسا برای جامعه مغولی اهمیت می یابد و کارکردهای سیاسی، اداری و نظامی خود را پیدا می کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Functional Changes of Yassa in two periods of "Early Mongols" and "Ilkhanate"

نویسنده [English]

  • Rozgar Barforoukht
ابرو، حافظ،1350، ذیل جامع التواریخ رشیدی، باهتمام خان بابا بیانی، بی جا، نشر انجمن آثار ملی.
اقبال، آشتیانی، عباس، 1379، تاریخ مغول از حمله چنگیز تاتشکیل دولت تیموری، چاپ هفتم، تهران، نشر امیرکبیر.
آیتی، عبدالمحمد، 1346، تحریر تاریخ وصاف، تهران، انتشارات بیناد فرهنگ ایران.
بیانی، شیرین، 1379، مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، ویراسته پروین ترکمن آذر، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، تهران، سمت.
تربتی، ابوطالب، 1342،  تزوکات تیموری، از روی چاپ 1773 آکسفورد، طهران، نشر کتابفروشی اسدی.
تیموری، ابراهیم، 1377، امپراتوری مغول و ایران دوران فرمانروایی چنگیزخان و جانشینان او، تهران، نشر دانشگاه.
جوزجانی، منهاج السراج، 3134، طبقات ناصری، با مقدمه و تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل، نشر انجمن تاریخ افغانستان.
جوینی، محمد، 1328، تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام علامه محمد قزوینی، چاپ دوم، تهران، نشر نقش قلم.
 
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین، ۱۳۳۳، حبیب ‌السیر فی اخبار افراد بشر، تهران، کتابفروشی خیام.
رشیدوو، پی نن، 1368، سقوط بغداد و حکمروایی مغولان در عراق، ترجمه دکتر اسدالله آزاد، مشهد، نشر انتشارات آستان قدس رضوی.
فضل الله، رشید الدین، 1338، جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، تهران، نشر اقبال.
مارکوپولو، 1363، سفرنامه مارکوپولو، مترجمان سیدمنصور سجادی و آنجلا دی جوانی رومانوا، بی جا، نشر گرایشی.
معصومه، معدن کن، 1375، یه یاسا رسیدگان عصر ایلخانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
نظنزی، معین الدین، 1336، منتخب التواریخ معینی، به تصحیح ژان اوبن، تهران، کتابفروشی خیام.
هروی سیف بن محمد بن محمد ابن یعقوب، 1383، تاریخ نامه هرات، مصحح غلامرضا طباطبایی، تهران، انتشارات اساطیر.