سازمان نظامی صفویه از آغاز تا پایان دوره شاه عباس کبیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه بین‌ المللی امام خمینی (ره) قزوین

2 کارشناسی ارشد ایران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین

چکیده

صفویان از همان اوایل تأسیس، سعی کردند با ایجاد ارتشی برخواسته از عزم و اراده ی ملی، بتوانند در مقابل هجوم دولت های همجوار و مخالفان جاه طلب داخلی بایستند و حکومت نوبنیاد صفوی را در محیط و فضایی نسبتاً آرام و دور از تشنجات سیاسی بر پا دارند. دوران حکومت شاه عباس اول را می توان اوج این تغییر و تحولات دانست. چنانکه شاه جوان در همان ابتدای کار با عزمی راسخ و با خرد گرایی تام توانست با نگاهی به گذشته و چشمی به آینده، مهمترین تصمیم سیاسی را درطول حکومت چهل و دو ساله خویش بگیرد و آن ایجاد یک ارتش کاملاً مجهز با فنّاوری روز آن زمان بود که با استعانت از تجربیات اشخاص اروپایی مانند برادران شرلی به وقوع پیوست تا ایران از سایر دول پیشرفته از نظر ابزار و سیستم جنگی عقب نماند.در این مقاله برآنیم که نشان دهیم که سازمان نظامی صفویه در آغاز در شرایطی بوده و اینکه چگونه شاه عباس موفق به ایجاد یک ارتش منظم وپیشرفته شد. چنانکه این ارتش توانست تا مدتها بعد از مرگ شاه عباس کبیر همچنان رکن اصلی و اساسی کشور را ایفا نماید، اما به مرور با روی کار آمدن شاهان بی کفایت و ظهور دوباره هرج و مرج های داخلی رو به افول نهاده و دیگر نتوانست آن کار آیی لازم را در مواقع بحرانی داشته باشد و این روند تا ظهور نادرشاه افشار ادامه پیدا کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Safavid Military Organization in Shāh Abbās the Great Period

نویسندگان [English]

  • Ali Gholami Firouz Jaei 1
  • Saeed Heidary 2
- ابن بطوطه،شمس الدین ابی عبدالله(1376)،رحله ابن بطوطه،ترجمه دکتر محمد علی موحّد،تهران، نشر آگه.
- باستانی پاریزی، محمد ابراهیم(1348)، سیاسیت و اقتصاد عصر صفوی، تهران، انتشارات مطبوعاتی فتحعلیشاه.
- براداران شرلی(1362)، سفرنامه، ترجمه آوانس، به کوشش علی دهباشی، تهران.
- برن، رهر(1349)، نظام ایالات در دوره صفوی، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- بدلیسی، شرف خان بن شمس الدین(1377)، شرفنامه تاریخ مفصل کردستان، تهران، نشر اساطیر.
- بیانی، خانبابا(1353)، تاریخ نظامی ایران دورة صفوی، تهران، انتشارات ستاد بزرگ ارتشتاران.
- پارسادوست، منوچهر(1388)، شاه عباس اول، پادشاهی با درس هایی که باید فرا گرفت، تهران، شرکت سهامی انتشار.
 
- پناهی سمنانی، محمد احمد(بی تا)، شاه عباس کبیر(مرد هزار چهره)، تهران، نشر کتاب نمونه.
- تاجبخش، احمد(1372)، تاریخ صفویه، شیراز، انتشارات نوید شیراز.
- تاورنیه، ترجمه ارباب شیروانی،
- ترکمان، اسکندر بیگ(1350)، عالم آرای عباسی، جلد دوم ( نیمه دوم )، تهران، چاپ گلشن.
- تنوخی، قاضی احمد و آصف خان قزوینی(1382)، تاریخ الفی( تاریخ هزارساله اسلام)، به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران،علمی و فرهنگی.
- داون، جیمز(1375)، عارف دیهیم دار، ترجمه ذبیح الله منصوری، تهران، نشر زرین.
- دلاواله، پیترو(1338)، سفرنامه ( قسمت مربوط به ایران )، ترجمه و شرح و حواشی از شعاءالدین شفا،تهران، نشر ترجمه و کتاب.
- دهخدا، علی اکبر(1339)، لغت نامه، زیر نظر دکتر محمد معین، تهران، چاپ سیروس.
- رضایی، عبدالعظیم(1378)، گنجینه تاریخ ایران(صفویان، افشاریان ،زندیه وقاجار)، تهران، نشر اطلس.
- روملو، حسن بیک(1347)، احسن التواریخ، به تصحیح چارلس نارمن سیدن، تهران، کتابخانه صدر.
- زرین کوب، عبدالحسین(1375)، روزگاران دیگر(از صفویه تا عصر حاضر)، تهران، انتشارات علمی.
- سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران(1366)، ترجمه سید محمد تقی فخرداعی گیلانی، تهران، دنیای کتاب.
- سیوری، راجر.م.(1382) ، تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی، ترجمه عباسقلی غفاری فرد و محمدباقر آرام، تهران، امیر کبیر.
- سیوری، راجرز.م(1380)، در باب صفویان، ترجمه رمضان علی روح الهی، تهران،نشر مرکز.
- سیوری، راجر.م(1384)،ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چاپ چهارم، تهران،نشر مرکز.
- شاردن،ژان(1345)،سیاحتنامه، دایرة المعارف تمدن ایران ، ترجمه محمد عباسی، تهران، انتشارات امیر کبیر.
-  شاردن، ژان(1374)، سفرنامه، ترجمه اقبال یغمایی، تهران، انتشارات توس.
- طاهری، ابوالقاسم(1343)،تاریخ سیاسی واجتماعی ایران(ازمرگ تیمور تا مرگ شاه عباس)، تهران، انتشارات فرانکلین.
- فلسفی، نصرالله(1371)، زندگانی شاه عباس اول، چاپ دوم،تهران،انتشارات علمی.
- قزوینی، ابوالحسن بن ابراهیم(1367)، فواید الصفویه ( تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفوی )، تهران،موسسه مطالعات و تحقیقات وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
- کارری، جووانی فرانچسکو جملی(1383) سفرنامه کارری، ترجمه عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
- لوفت، پاول(1380)، ایران در عهد شاه عباس دوم، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، انتشارات وزرات امور خارجه.
- لوئی بلان، لوسین(1375)، زندگی شاه عباس اول، ترجمه ولی الله شادان،تهران، انتشارات اساطیر.
- متز، اشتن و جون باراک(1363)، شاه جنگ ایرانیان در چالدران و یونان، ترجمه ذبیح الله منصوری، چاپ سوم، تهران، انتشارات زرین.
- محبوبی اردکانی، حسین(1378)، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- منجم، ملا جلال الدین(1366)، روزنامه ملا جلال یا تاریخ عباسی ( شامل وقایع دربار شاه عباس صفوی )، به کوشش سیف الله وحید نیا،تهران، انتشارات وحید.
- مورگان،دیوید(1373)، ایران در قرون وسطی، ترجمه عباس مخبر ، چاپ اول،تهران نشر طرح نو.
- میرزا رفیعا(1385)، دستور الملوک، به کوشش و تصحیح محمد اسماعیل مارچینگوفسکی، ترجمه علی کردآبادی، با مقدمه منصور صفت گل، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
- مینورسکی، ولادمیر(1368)، ( تذکرة الملوک )، سازمان اداری حکومت صفوی با تعلقات و حواشی مینورسکی، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، انتشارات امیر کبیر.
- نجفی، موسی و موسی فقیه حقانی(1384)، تاریخ تحولات سیاسی ایران ( تکوین دولت – ملت در گسترة هویت ملی ایران )، چاپ چهارم،تهران،موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- نوایی، عبد الحسین (1366)، مجوعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفضیلی ،چاپ دوم ، تهران،انتشارات زرین.
- والسر، سبیلا شوستر(1364)، ایران صفوی، از دیدگاه سفرنامه های اروپائیان ( پژوهشی در روابط سیاسی و اقتصادی ایران(1772- 1502)، ترجمه و حواشی غلامرضا ورهرام،تهران، انتشارات امیر کبیر.
- ورهرام، غلامرضا(1368)، نظام حکومت ایران در دوره اسلامی تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- هروی، سیف ین محمدبن یعقوب(1383)، تاریخنامه هرات، تهران، نشر اساطیر.
- yarshater , Ehsan(1985), Ency clopadia Iranica, London.