جهان‌پادشاهی و دین جهانی، الگوی تعامل شاپور یکم و مانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

چکیده

کیش مانوی، که تلفیقی از ادیان زردشتی، مسیحی، آیین‌ بودایی و برخی گرایش‌های عرفانی گنوسی بود، در سده سوم میلادی رشد و گسترش شتابان یافت. جهان‌شمولی، نجات‌بخشی، معرفت رهایی‌بخش و عرفان فردی شایع‌ترین گرایش‌ها و سوداهای دینی آن روزگار بودند که مانی، با فراست، ترجمان همۀ آنها را در کیش خود گردآورد. از سوی دیگر شاپور یکم پس از کسب پیروزی‌های پیاپی در شرق و غرب ایرانشهر و به‌ویژه پس از چیرگی در نبرد‌هایی برابر امپراتوری روم، خود را در موقعیتی یافت که سودای جهان‌پادشاهی در سر بپروراند. تلاقی این دو اندیشۀ جهان‌نگر مدتی آن دو را به هم نزدیک کرد. حمایت شاپور از مانی به‌دلیل بهره‌گرفتن از ویژگی جهان‌شمول و ظرفیت‌ جذب پیروان ادیان و مذاهب رایج در قلمرو رو‌ به‌گسترش ساسانی و تحدید قدرت روحانیت زردشتی بود. قدرت‌ گرفتن سلسلۀ تازه‌تأسیس ساسانی و دعوت عام مانی مقارن یکدیگر بود؛ لذا مانی عناصری از آموزه‌هایش را با واقعیت‌های سیاسی و اجتماعی شاهنشاهی‌ ساسانی تطبیق داد و آموزه‌های دینی رایج در قلمرو ایرانشهر، که ریشه در سنن و ادیان اصلی و شایع آن روزگار داشت، را در اندیشۀ دین جهان‌شمول خود جای داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The king of the world and world religion, Interaction pattern of Shapur I and Mani

نویسندگان [English]

  • vahid asadi 1
  • Mirza Mohamad Hassani 2
1 Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
2 Islamic Azad University, Shahrood
چکیده [English]

Manichaean religion which was the combination of Zoroastrianism and Christianity, Buddhism and some other mystical leanings of Gnosticism expanded in the third century AD rapidly.
Globalization, Salvation, Liberation and Individual Mysticism, were the most common religious tendencies were at that time that Mani cleverly collected them all in his religion.
On the other hand, after gaining successive victories in the east and west of Iranshahr, and especially after winning the battles against the Roman Empire, Shapur I found himself in a situation where he was dreaming the king of the world.
The intersection of these two worldviews brought them (Shapur and Mani) together for a time.
Shapur's support for Mani was due to the use of Manichaeism's charachteriscis such as universality and the capacity to attract followers of common religions and sects was expanding in the Sassanid territory.
The rise of the young Sassanid dynasty and Mani's common invitation coincided.
Therefore, Mani adapted elements of his teachings to the political and social realities of the Sassanid Empire, and placed in his teachings the common religious teachings in the territory of Iranshahr, which were rooted in the main and common traditions and religions of that time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shapur
  • Mani
  • Manichaean religion
  • World religion
  • King of the World