بررسی مضمون تقابل خِرد و آز در اندیشۀ ایرانشهری و تداوم آن در بستر سیاسیِ روایتِ سمکِ عیار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری رشته تاریخ ایران دورةاسلامی، دانشکده ادبیات، علوم‌انسانی و اجتماعی، گروه تاریخ و باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی،

چکیده

مضمون تقابل خِرد و آز، از بنیادی­ترین مفاهیم ایران، اقتباسی از اسطورۀ آفرینش است و انسان، محوری‌­ترین عنصر آن، به ­عنوان شهریار در بستر سیاسی متجلی می­‌شود. این تقابل در ضمیرِ ناخودآگاه انسان­ها نسل ­به­ نسل تداوم­ یافته و در ادبیات حماسی‌-اسطوره‌­ای به این تفکرات عینیت ­داده ­شده و آن­ را تبدیل به خودآگاهی کرده است. داستان سمکِ عیار نمونه­‌ای از ادبیات حماسی است که نویسندۀ آن اسطوره‌­ها را براساس نمادهای کهن‌­الگویی، که در تفکّر اسطوره‌­ای ایرانی وجود دارد، در قالب شخصیت­‌های برجسته‌ای چون سمکِ عیار و خورشیدشاه و موجوداتِ ماورایی همچون دیو و پری آورده است. در این نوشتار به ­طور اخص، بسترِ سیاسی جامعۀ داستان سمکِ عیار بر پایۀ تقابل خِرد و آز بررسی می­شود. سؤال اصلی این است که تقابل مفهوم خِرد و آز چه تأثیری در بستر سیاسیِ روایتِ سمکِ عیار داشته است؟ پژوهش حاضر، با تکیه بر روایت‌­های ملّی ایرانیان، با روش تاریخی و به شیوۀ ­تحلیلی، می­‌کوشد تا جایگاه این مضمون را در داستان سمکِ عیار نشان ­دهد و با مراجعه به متون اوستایی و پهلوی، استمرار این تقابل را بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان ­می­‌دهد تقابل خِرد و آز مبنا و محورِ اندیشۀ سیاسی ایرانیان بوده است و درون­‌مایۀ اصلی داستان به‌ صورت تقابل داد و بی­داد در بستر سیاسی آن متجلی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study On Concept of Xrad (Wisdom) Versus Āz (Greed) In Iranshahri’s Thought And It’s Continuation In The Political context Of Samak-e ayyar story

نویسنده [English]

  • Atefeh Ranjbar jamal abadi
Ph.D Student In History Of Islamic Iran, Faculty Of Literature, Humanities And Social Sciences, Department Of History And Archaeology, Islamic Azad University, Science And Research Brach, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The theme of confrontation between Xrad (wisdom) and Āz (greed) is the most fundamental concepts of Iran, it is an adaptation of the creation myth human and it’s most pivotal element as a prince in political context. This confrontation in the unconscious minds of humans persists for generation and given the objective epic in the literature-mythical and made itself conscious. Samak-e ayyar story is an example of epic literature whose writer, myths based on symbols an ancient pattern that exists in Iranian mythology in the form of prominent characters such as samak-e ayyar, Khorshid shah, and extreme creatures have come up with damen and Fairy. In this article, particularly, the political society context of the story samak-e ayyar based on contrast between wisdom and greed reviewed. The main question is, what has the interaction of the concept of wisdom and greed affect the political context of the Samak-e ayyar story? This research is based on Iranian narratives, historically and in a descriptive analytical manner, tries to show the position of this theme in samak-e ayyar story and by referring to Avestan and Pahlavi texts, will examine the continuity of this confrontation. The results of this research show, confrontation wisdom and greed are the basis and focus of political thought Iranians and the main theme of the story, in the face of oppression it is embodied in its political context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • wisdom and greed
  • samak-e ayyar
  • archetype
  • Iranshahri’s Thought
  • political context